Verantwoord inkopen? Dit is waarom je niet zonder MVI-criteria kunt

De kop boven deze blog vertelt al waar de oplossing ligt: de ‘MVI-criteriatool’. Dankzij dit dikke (digitale) boekwerk krijg je als inkoper uitstekende handvatten om dat proces – van A tot Z - te doorlopen. MVI staat voor Maatschappelijk verantwoord inkopen. Volgens de definitie van de Rijksoverheid: ‘Het betekent dat u uw inkoop benut voor het realiseren van sociale, innovatieve en duurzame inkoop. Dit sluit goed aan bij het kabinetsbeleid om de inkoopkracht van overheden te benutten voor de duurzame transitie van Nederland.’

MVI moeten we overigens niet verwarren met EMVI, (Economisch Meest Voordelige Inschrijving) het voor velen bekende begrip dat als overkoepelend concept dient voor nader vast te stellen criteria, zoals bijvoorbeeld laagste prijs of de beste prijs-kwaliteitsverhouding.

Bij MVI stel je duurzame eisen/criteria. Je daagt een aannemer of leverancier uit om zich daarop te onderscheiden. Daar ligt dus de opgave voor de inkoper: ervoor zorgen dat duurzaamheid het verschil maakt in die aanbesteding.

Updates en verbeteringen

De MVI-criteria zijn opgesteld met de input vanuit meerdere buyer groups. Dat zijn samenwerkingsverbanden van publieke en private opdrachtgevers die regelmatig met elkaar om tafel zitten. Zij hebben die criteria met elkaar besproken en zorgen ook voor updates en verbeteringen.

Goed om te weten: een MVI-criterium houdt rekening met klimaatdoelstellingen, maar is niet per definitie een wettelijke eis. Je moet het meer zien als richtlijnen vanuit de sector; er is draagvlak voor deze duurzame eisen binnen aanbestedingen. Sowieso geldt: hoe vaker duurzaamheid een eis wordt, hoe meer de markt zich hier op kan richten. Met andere woorden: dat blijft een spel van vraag en aanbod en is onlosmakelijk aan elkaar verbonden.

Voor veel vakgebieden zijn er inmiddels MVI-criteria. Denk aan de inkoop rondom automatisering, energie, kantoren, transport en vervoer. Speciaal voor de sector Grond-, Weg- en Waterbouw is in de afgelopen jaren een rijk gesorteerde bibliotheek opgezet met allerlei deelgebieden en bijbehorende criteria. De meest voorkomende werken en diensten vind je hierin terug. Van kabels en leidingen, tot aan wegen, speeltuinen, bruggen en de inzet van zware machines voor grondverzet.

Nieuw gemaal inkopen?

Even een voorbeeld om het toe te lichten. Stel, je werkt als inkoper bij een waterschap. Je werkt mee aan de aanbesteding van een nieuw gemaal om rioolwater door rioolleidingen te pompen. Dan blader je door naar het hoofdstuk waarin het gemaal aan bod komt en daar wordt al snel uitgelegd dat je kunt letten op het energierendement. Want hoe zuiniger de pompinstallatie functioneert, hoe beter (of minder slecht) het is voor het milieu.

Dus in dat hoofdstuk vind je basiseisen voor energierendement die je kunt toepassen in een contract. En dat zijn niet een paar zinnen, maar het is een uitgebreide omschrijving en toelichting die helpt om op dit onderdeel specifiek te kunnen uitvragen. Het systeem moet immers een energierendement hebben van een x-percentage. En een bepaalde opvoerhoogte. En daarbij moet worden gemeten volgens die en die ISO-norm. Allemaal criteria die je eenvoudig kunt overnemen in de aanbesteding.

Afspraken nakomen

Dan blijft het nog wel de vraag hoe je de inschrijver laat bewijzen dat hij de afspraken nakomt. Want die kan mooie dingen beloven in een aanbieding, maar hoe controleer je dat? Dat staat dus omschreven in de toelichting, waarin als controlemiddel een pomptestgarantiemeting is opgenomen als voorwaarde. Of een andere, gelijkwaardige methode. Wie dus een zuinige pomp wil leveren, weet daarmee dat er ook achteraf op die gestelde eisen wordt gecontroleerd.

Een ander aspect is bijvoorbeeld biodiversiteit. Veel gemeenten laten een rotonde aanleggen of een weg opnieuw inrichten. Hoe zorg je ervoor dat er ruimte blijft voor groen en meer biodiversiteit? Hoe voorkom je dat een berm wordt ingezaaid en slechts één jaar prachtige bloemen biedt, maar daarna niet meer? Hoe laat je een nieuwe rotonde samengaan met een groen middenstuk? Met andere woorden: hoe maak je daarin duurzame keuzes? Ook daarin voorzien die MVI-criteria.

En zo zijn er nog veel meer voorbeelden te geven van duurzame criteria waarop je kunt letten in de aanbesteding. Het digitale boekwerk met MVI-criteria is een uitgave van PIANOo, het Expertisecentrum Aanbesteden van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. In de criteria wordt ook dankbaar gebruik gemaakt van het instrument MKI; de milieukostenindicator. Die wordt steeds vaker toegepast bij aanbestedingen. De MKI is uitgedrukt in een cijfer; hoe lager dat cijfer, hoe minder milieu-impact een materiaal of dienst heeft, afgezet tegen de levenscyclus. Dat cijfer helpt dus om in de uitvraag toe te werken naar een lagere milieu-impact.

In een breder perspectief

De ‘MVI-criteriatool’ is een inspiratiebron voor gunningcriteria en contracteisen. Om uit de ‘MVI-criteriatool’ de juiste criteria te kiezen moeten er vaak eerst andere vragen beantwoord worden. Bijvoorbeeld de vraag: Hoe vertaal ik de duurzaamheidsdoelen van mijn organisatie naar mijn GWW project? Of: Waar kan ik in mijn project de meeste duurzaamheidswinst behalen? Om een antwoord op degelijke vragen te vinden is een werkwijze beschikbaar en dat is de Aanpak Duurzaam GWW. Dit is een praktische werkwijze om duurzaamheid in uw GWW-projecten een plaats te geven.

De Aanpak Duurzaam GWW kent een aantal instrumenten zoals bijvoorbeeld: het Ambitieweb, CO-2 prestatieladder en DuboCalc. DuboCalc wordt gebruikt om de, hierboven al genoemde, MKI-waarde uit te rekenen. De Aanpak Duurzaam GWW biedt een breed kader om duurzaamheid een plaats te geven in projecten en daarbij ook de ‘MVI-criteriatool’ het meest effectief toe te passen.

Duurzaamheid is een containerbegrip en vaak worden er vragen gesteld over wat we allemaal bereiken. Voor wie benieuwd is naar de impact van zijn duurzame inkoop: gebruik het Dashboard Monitoring van Duurzaam GWW – dat geeft inzicht in de effecten en laat zien of de doelstellingen van je organisatie in beeld komen.

Misschien denkt u: Hoe ga ik dat allemaal toepassen? Daarvoor is een zogenaamd ‘startpakket’ ontwikkelt. Op basis van daarvan wordt u samen met het projectteam geholpen om de Aanpak toe te passen in een uw concrete project. Lees meer over het startpakket.

Van emissieloos tot klimaatadaptief

Weer even terug naar MVI. Wie leert werken met deze criteria ziet steeds meer mogelijkheden om een werk of dienst te verduurzamen. Het blijft immers niet bij één toepassing; op allerlei gebieden zijn stappen te zetten. Van emissieloos tot biodivers en klimaatadaptief.

En eerlijk is eerlijk: het zal in het begin nog niet lukken om alle relevante criteria meteen toe te passen. Maar ‘t helpt wel om ergens te beginnen.Want we weten hoe weerbarstig de praktijk is. In veel organisaties zijn uitstekende duurzaamheidsdoelstellingen geformuleerd, beleidsdoelen waar niemand het mee oneens kan zijn. Alleen daarna is de vraag; hoe ga je verder? Hoe geef je die vertaalslag aan het beleid om het concreet te maken? Daar helpen de MVI-criteria bij. Een goeie inkoper kan eigenlijk niet zonder.

Mocht je daarnaast hulp of begeleiding willen in het beter aanbesteden en contracteren dan biedt kennisplatform CROW ook verschillende trainingen. Zo hebben we de cursus Duurzaam Aanbesteden en Contracteren waarin de Aanpak Duurzaam GWW en de MVI-criteria ook aan de orde komen. Zie voor de MVI-criteriatool: https://www.mvicriteria.nl/nl

Nog vragen naar aanleiding van deze blog? Mail gerust!