‘Samen zorg je ervoor dat duurzame technieken aantrekkelijker worden’

Bruggen en viaducten vormen de ruggengraat van onze infrastructuur, maar veel van deze bouwwerken naderen inmiddels het einde van hun levensduur. Ja, een probleem. Want hoe zorgen we ervoor dat we niet alleen bouwen en onderhouden, maar dit ook op een circulaire en duurzame manier doen? De provincie Gelderland heeft zich onlangs aangesloten bij de Coalitie Bruggen en Viaducten en wil hierin graag een voortrekkersrol spelen, vertelt gedeputeerde Klaas Ruitenberg. 

Bij het gesprek is ook Reinier Trommel aangeschoven. Als strategisch beleidsmedewerker Duurzaamheid en Innovatie Infrastructuur is hij binnen de provincie Gelderland nauw betrokken bij de ontwikkeling van innovatieve bouwtechnieken en hergebruik van materialen. Daarover straks meer. Want waarom heeft Gelderland eigenlijk ja gezegd tegen die Coalitie Bruggen en Viaducten?  

Ruitenberg vertelt:  ‘Wij hebben als provincie Gelderland ook doelstellingen als het gaat om circulariteit en de CO2-footprint. Internationaal zijn er allerlei ambities afgesproken en daar hangen verschillende jaartallen aan. Die willen we als overheid natuurlijk wel halen.’ In Gelderland wordt veel geld besteed aan de aanleg en het onderhoud van wegen en civiele kunstwerken. ‘Waarom doen wij mee aan deze coalitie? Omdat je samen als grotere overheidsopdrachtgevers invloed kunt uitoefenen op de markt en innovatie kunt stimuleren.’ 

Nóg slimmer 

Volgens Trommel zijn alle ogen van opdrachtgevers en opdrachtnemers momenteel gericht op innovatie.  ‘Wij kijken zeker naar hoe we het nog slimmer kunnen doen met nieuwe technieken. Zo hebben we bijvoorbeeld de asfalt recycling train beproefd. Een veelbelovende techniek waarmee veel grondstoffen en CO2-uitstoot bespaard kan worden. We weten allemaal dat we de aarde aan het uitputten zijn. Willen we een toekomstbestendige aanpak, dan moeten we nú handelen.’ 

Daarnaast is de provincie ook bezig met het toepassen van circulaire bouwmaterialen in andere projecten, zoals bij de renovatie en vervanging van bestaande kunstwerken. ‘We zien dat steeds meer gemeenten openstaan voor circulair bouwen, maar dat het soms lastig is om de juiste beschikbare materialen te vinden. Daarom is samenwerking in een coalitie als deze zo belangrijk,’ zegt Trommel. ‘Door kennis en materialen te delen, kunnen we stappen zetten die anders misschien niet mogelijk waren.’ 

Een eindig budget 

‘Natuurlijk zijn de kosten op dit moment nog hoger, maar die breng je niet omlaag als je niet samenwerkt in een coalitie,’ zegt Ruitenberg. ‘Door met elkaar op te trekken, kun je ervoor zorgen dat duurzame technieken aantrekkelijker worden en de prijzen dalen. We houden dit scherp in beeld, maar hebben vorig jaar al ingecalculeerd dat het nu wat meer kost om het verder te brengen.’ 

De provincie Gelderland heeft een groot areaal aan infrastructuur. ‘We beheren ongeveer 1150 km aan N-wegen, 1200 kilometer aan fietspaden en parallelwegen en circa 250 bruggen en viaducten,’ vertelt Trommel. ‘Dat vraagt om een doordachte aanpak bij het verduurzamen van bruggen en viaducten. We willen koploper zijn en laten zien dat het mogelijk is.’ 

Toch zijn er grenzen aan wat de provincie financieel kan dragen. ‘We hebben geen blanco cheque,’ benadrukt Trommel. ‘Elke euro die we uitgeven aan verduurzaming moet een duidelijke meerwaarde hebben. We kijken goed naar de kosten en baten. De uitdaging is om een balans te vinden tussen innovatie en financiële haalbaarheid.’ 

Vaste bruggen 

‘In Gelderland hebben we vooral veel vaste bruggen,’ legt Trommel uit. ‘Bij ons gaat het vaak over beton en iets minder over staal. Heel anders dan bijvoorbeeld Noord-Holland, waar ze meer beweegbare bruggen hebben. Die verschillen tussen regio’s zijn er dus wel, maar de verduurzamingsopgave is overal groot. We kijken in eerste instantie hoe we de levensduur van bestaande bruggen kunnen verlengen. Bij einde levensduur kijken we hoe we zoveel mogelijk delen van constructies kunnen hergebruiken en minder bruggen volledig hoeven te vernieuwen.’ 

De provincie werkt al met gerecyclede materialen. ‘Bijvoorbeeld in Doornenburg, waar een fietsbrug is gerealiseerd met hergebruikt hout van onder meer een oude fietsbrug uit een Zetten. ’ 

Daarnaast is Gelderland betrokken bij innovatieve bouwmethoden zoals modulaire bruggen. ‘We werken nu aan een modulaire brug in Nijkerk waarbij we stalen profielen hergebruiken uit de utiliteitsbouw. Dit helpt niet alleen om materiaal te besparen, maar maakt toekomstige renovaties ook eenvoudiger,’ aldus Trommel. 

Zettensebrug, een fietsbrug in Doornenburg gemaakt met donorhout van een oude brug.

Materialen uitwisselen 

Niemand kan die opgaven in zijn eentje volbrengen. Volgens Ruitenberg is een goede samenwerking tussen provincies en gemeenten daarom belangrijker dan ooit. ‘We wisselen kennis en materialen uit en kijken wie welke bruggen en constructies kan hergebruiken. Dat vergroot de efficiëntie en verlaagt de kosten.’ 

Daarnaast is meer innovatie nodig, want de toekomst biedt ook weer andere uitdagingen. ‘We zijn bezig met nieuwe asfalttechnieken, waarbij minder CO2 vrijkomt bij de productie. De A326 in Gelderland is onlangs met duurzamer asfalt vernieuwd, een project waarin aannemer BAM een belangrijke rol speelde. Ook in de asfaltproductie zien we dat duurzaamheid steeds serieuzer wordt genomen,’ vertelt Ruitenberg. 

Om de markt nog meer in beweging te krijgen, wordt er ook gekeken naar nieuwe vormen van aanbesteden. ‘We willen dat opdrachtnemers niet alleen worden beoordeeld op prijs, maar ook op duurzaamheid en innovatie,’ zegt Trommel. ‘Dit stimuleert de markt om mee te bewegen en te investeren in duurzamere methoden. De markt wil wel, maar wacht ook op ons – als opdrachtgevers. Dus dat samenspel is belangrijk.’ 

Stijgende grondstoffenprijzen 

De provincie Gelderland ziet verduurzaming als een lange termijninvestering. ‘We moeten nu investeren om kosten op termijn te besparen,’ zegt Trommel. ‘Prijzen voor grondstoffen stijgen en het wordt steeds duurder om conventionele methoden te blijven gebruiken. Uiteindelijk zal circulair bouwen goedkoper en efficiënter zijn.’ 

Toch blijft de uitdaging om binnen het budget te blijven. ‘We kunnen niet eindeloos geld vrijmaken voor experimenten. Daarom is het belangrijk om de juiste keuzes te maken en te investeren in kansrijke innovaties die passen bij onze doelen,’ stelt Trommel.  

Volgens Ruitenberg is er veel politiek draagvlak voor verduurzaming. ‘Of je nu links of rechts bent, verduurzaming is noodzakelijk. We hebben allemaal een verantwoordelijkheid om zorgvuldig met onze grondstoffen en infrastructuur om te gaan. We zien dat steeds meer partijen aanhaken en dat er een brede steun is om deze stappen te zetten.’ 

De provincie Gelderland wil met haar deelname aan de Coalitie Bruggen en Viaducten laten zien dat circulaire en duurzame infrastructuur haalbaar is. ‘We zijn ervan overtuigd dat als wij koploper zijn, anderen volgen. Dit is de toekomst en daar werken we naartoe,’ besluit Ruitenberg. 

Klaas Ruitenberg, Gedeputeerde Verkeer & Vervoer Provincie Gelderland