Oproep aan opdrachtgevers: Leg de duurzame lat hoger!

Veel opdrachtgevers raken de weg kwijt in de overvloed aan technische ontwikkelingen die de markt in hoog tempo overspoelen. Hoe zorg je er als gemeente voor dat een project duurzaam wordt aanbesteed, terwijl je zekerheid behoudt over de kwaliteit, levensduur en de producttoepassing?

Duurzaam aanbesteden als het nieuwe normaal

Het begint met helder, eenvoudig en open formuleren van de eisen. Geef bij de uitvraag direct aan dat duurzaamheid een integraal onderdeel vormt van de beoordeling, bijvoorbeeld door een fictieve verrekenwaarde toe te kennen aan criteria zoals CO₂-emissiereductie, materiaalbesparing, minimale overlast voor de omgeving of een emissievrije bouwplaats. Degene die het beste scoort op de gestelde eisen, heeft dan daadwerkelijk de grootste kans.

Door als opdrachtgever transparant te zijn over je prioriteiten, stimuleer je zowel aannemers als hun toeleveranciers om samen innovatieve en duurzame oplossingen aan te dragen. Hoewel open formuleren van eisen eng kan klinken, biedt het juist ruimte voor innovatie en maatwerk. De technische eisen die bepalen wat een product moet kunnen blijven immers vaststaan; duurzaamheid wordt als aanvullende beoordelingseis gesteld.

Een praktisch voorbeeld: de duurzame bank

Stel je voor dat je een nieuwe bank wilt kopen. Je kunt specificeren hoeveel zitplaatsen je zoekt, welke afmetingen de bank moet hebben en in welke kleur en stof deze uitgevoerd moet worden. Maar als je daarbij niet aangeeft dat de bank duurzamer moet zijn dan een reguliere bank – en dat je bereid bent daarvoor extra te betalen – zal de verkoper je ook geen duurzame bank aanbieden.

Geef je deze wens wél aan, dan verandert de dynamiek direct. De verkoper zal meteen de meest duurzame opties binnen zijn assortiment voorstellen. Dan eindig je waarschijnlijk met een bank die duurzaam geproduceerd is en bijvoorbeeld een biologische schuimopvulling heeft. Moet je daarvoor als koper verstand van banken hebben? Nee, je hoeft alleen duidelijk te maken dat duurzaamheid een prioriteit is.

De kracht van openheid

Het open formuleren van je duurzame einddoel, bijvoorbeeld een minimale CO2-reductie van 30% of meer, is niets anders dan je eisen aangeven zónder vooraf in te vullen hóe dat moet worden uitgevoerd. Het is juist belangrijk om het ‘’hoe’’ over te laten aan de opdrachtnemer en de markt, aangezien zij als geen ander op de hoogte zijn van de nieuwste technische mogelijkheden.

Open wensen formuleren betekent niet dat je concessies doet aan technische specificaties of kwaliteit; daarvoor kunnen bestekken worden gehanteerd. Het geeft de markt juist ruimte om optimaal in te spelen op wat technisch en economisch haalbaar is. Het vastleggen van elke eis op productdetailniveau maakt projecten vaak onnodig complex, terwijl een open houding juist technische haalbaarheid en innovatiemogelijkheden vergroot. Schaarste aan grondstoffen, grondstofalternatieven en andere factoren kunnen per project of tijdstip immers variëren.

Zekerheid door cijfers

Vanzelfsprekend moeten duurzame alternatieven met concrete cijfers worden onderbouwd. Een geverifieerde LCA-berekeningen van het geleverde product kan hierbij dienen als bewijs- en controlemateriaal. Het is belangrijk dat de opdrachtgever zich beschermt tegen mogelijke fraude door de opdrachtnemer, bijvoorbeeld door boeteclausules of retentierecht op te nemen in de voorwaarden. Ook bij duurzaam aanbesteden blijft concurrentie en prijs een rol spelen, maar met een andere dynamiek!

Kortom; alles begint met de juiste open vraag of eis. Door duurzaamheid te positioneren als basisvoorwaarde en niet als bijkomen voordeel, kunnen wij projecten realiseren die niet alleen voldoen aan de eisen van vandaag, maar ook bijdragen aan een solide toekomst.

#buildingasolidfuture

Auteur: Brechtje van den Beuken - van den Bosch – Bosch Beton