Minder en duurzamere verkeersborden en bewegwijzering langs de weg

‘Als je nadenkt over de klimaatopgave, is de impact van verkeersborden niet het eerste wat bij je opkomt. Toch valt ook hier een heleboel winst te halen’, begint Remco van Ahee. ‘We hebben ruim 3 miljoen verkeersborden in Nederland. Dat zijn er enorm veel. Er ligt een kans om te verduurzamen bij het vervangen van oude borden. Door deze oude borden opnieuw te gebruiken, van een nieuwe signface (bestickering) te voorzien of te repareren en nieuwe borden te verduurzamen, kunnen we besparen op onderhoud, energie en grondstoffen.’

Om te zorgen voor meer duurzame verkeersborden in Nederland is in 2020 de Buyer Group Verkeersborden en bewegwijzering opgericht. Hier komen publieke opdrachtgevers samen, zoals gemeentes, provincies en wegbeheerders zoals de Nationale Bewegwijzeringsdienst (NBD). Het idee erachter: krachten bundelen voor meer marktinvloed en marktpartijen stimuleren om duurzamer te werken. Van Ahee: ‘In het begin was het vooral marktconsultatie. We zijn met zowel grote als kleine producenten van verkeersborden om tafel gaan zitten. We stelden ze daarbij allerlei vragen. Welke materialen gebruiken jullie? Welke grondstoffen zijn nodig voor een verkeersbord? Hoe gaan jullie met een bord om als deze zijn functie heeft verloren? Allemaal vragen om erachter te komen hoe de markt in elkaar zit en op welke gebieden circulaire winst te halen is.’

Dit leidde eind 2021 tot een marktvisie om verkeersborden duurzamer in te kopen. Deze visie gaat uit van vier manieren om als inkoper of wegbeheerder duurzamer in kan kopen. In voorkeursvolgorde:

1. Versoberen van het aantal borden langs de weg;  
2. Hergebruik van bestaande borden;
3. Aanschaf van gerecyclede en biobased borden;
4. Aanschaf van ‘conventionele’ borden in uitzonderingsgevallen als bovenstaande opties niet realistisch zijn.

600 duizend overbodige verkeersborden

Liebrecht: ‘Uit onderzoek van Veilig Verkeer Nederland blijkt dat er zo’n 600 duizend verkeersborden in Nederland overbodig zijn. Als provincie bekijken we daarom goed of het echt nodig is om een extra bord te plaatsen. Het meest duurzame bord is een niet ingekocht bord. Ieder bord dat je neerzet moet niet alleen geproduceerd worden, maar moet je ook weer onderhouden. Dat kost tijd, geld en grondstoffen.’

In de Buyer Group leidt dit volgens haar tot interessante gesprekken. ‘Ik kijk dan naar onze doelstelling: we willen de afvalberg in Nederland kleiner maken en minder grondstoffen gebruiken. Maar ga je dan als eerste overstappen op bijvoorbeeld borden van een biogene reststroom? Dat is misschien prima, maar dan gebruik je wel weer nieuw materiaal voor nieuwe borden. Waarom kunnen we geen borden hergebruiken? Borden die op de ene plek overbodig zijn, kunnen op een andere plek juist wel van waarde zijn. Desnoods alleen met een nieuwe signface, dus bestickering.’ 

Naast versoberen of hergebruiken van de bordenvoorraad, kunnen opdrachtgevers ook kiezen voor borden gemaakt van biobased reststoffen uit de EU of borden gemaakt van een hoog percentage gerecycled aluminium of staal. Van Ahee: ‘Van reststromen uit de EU kunnen we controleren waar het vandaan komt en hoe deze stoffen zijn verkregen. Dat laatste gaat vooral over het totale sociale aspect. Onder andere of er een eerlijk loon is betaald.’

Volgens Van Ahee gaat het voor publieke opdrachtgevers en marktpartijen juist om bewustwording. ‘Als opdrachtgever moet je weten wat je koopt. Waar komt het vandaan en hoe duurzaam of circulair is zo’n product? En ook: wat gebeurt er met de materialen wanneer je een bord verwijdert? De marktvisie is inmiddels al vaker succesvol toegepast en kan je hierbij helpen.’

Uniforme manier van uitvragen en meten van productie

Van Ahee en Liebrecht zijn ervan overtuigd dat opdrachtgevers en marktpartijen sterk gebaat zijn bij een uniforme manier van aanbesteden. ‘Als je het hebt over recycling bijvoorbeeld, gaat het dan alleen over het volledig kunnen hergebruiken van grondstoffen of ook de verbruikte energie? Nu gebruiken wegbeheerders en inkopers verschillende definities in hun uitvragen. Dat proberen we met de Buyer Group gelijk te trekken.’

Liebrecht geeft aan dat deze uniformiteit ook regelmatig ontbreekt in de markt: ‘Hoe meet je de impact van een bepaalde grondstof? Tel je vanaf de winning? Of leg je de grens ergens anders? Dat maakt voor de uitkomst nogal een verschil. Hierin zie je dat er nog te weinig één lijn wordt getrokken. Een onafhankelijke instantie zoals de NMD zou dan uitkomst kunnen bieden. We moeten duidelijk hebben wat duurzaam produceren betekent en welke impact dit heeft.’ De voorkeursvolgorde die in de marktvisie is vastgelegd geeft al een hele goeie basis.

Volgens Van Ahee is het daarom zaak om de bekendheid van de marktvisie en inkoopstrategie Verkeersborden en bewegwijzering van deze Buyer Group zoveel mogelijk onder de aandacht te brengen. ‘Als meer partijen volgens de marktvisie gaan inkopen, worden uitvragen uniformer. Hiermee stimuleren we de markt om het anders te doen. De Buyer Group is helemaal geslaagd als we 80 procent van alle aanbestedingen op een uniforme manier doen. Hiervoor gaan we aan tafel met marktpartijen om meer in samenspraak te doen. Zo werken we toe naar afspraken over welke onderdelen van een verkeersbord we meenemen in de weging. Maar we delen ook kennis rond verschillende proeftuinen. Zo hoeft niemand het wiel opnieuw uit te vinden.’

Maak zelf het verschil

Wil je meer weten over het verduurzamen van verkeersborden en bewegwijzering? Op de webpagina van de Buyer Group is meer informatie te vinden en ook de volledige marktvisie en inkoopstrategie. Wil je snel aan de slag met de hoofdlijnen van de marktvisie? Binnenkort komt een verkort stappenplan, deze wordt dan aan de webpagina toegevoegd. Via de pagina kan je je ook aanmelden voor deze Buyer Group of met ze in contact komen voor vragen.