‘Nulmeting is je rijbewijs, daarna moet je kilometers maken’
Wil je aan de slag met het Dashboard Monitoring Duurzaam GWW? Laat je inspireren door Lars Grims. Hij is beleidsmedewerker Duurzaamheid bij de Gemeente Zevenaar, een van de gemeenten die meededen aan de pilot rondom het dashboard. Zevenaar ligt in Gelderland - tussen Arnhem en de Duitse grens - en telt bijna 45.000 inwoners. Ondanks de bescheiden omvang van de organisatie weten ze toch meters te maken op gebied van duurzaamheid. Hoe pakken ze dat aan?
Lars werkt vier jaar bij deze gemeente en staat naar eigen zeggen ‘aan de lat’ voor de CO2-reductieopgave in Zevenaar. ‘In 2030 willen we 55 procent CO2-reductie hebben gerealiseerd. GWW is daar een onderdeel van. Ik heb de rol van aanjager en kartrekker. Dat is ook mijn eerste tip: maak iemand verantwoordelijk om hier invulling aan te geven. Juist niet de projectleiders, want die zijn er sec voor het project. Zorg ervoor dat iemand dit onderwerp keer op keer ter sprake brengt, zodat het in beeld blijft.’
De tweede tip die Lars geeft: creëer een duidelijk vertrekpunt. ‘Je moet weten waar je nu staat en wat je nog moet doen om de doelstellingen te behalen. Daar helpt het dashboard bij. Vanuit onze gemeenteraad ligt een opdracht om de GWW te verduurzamen. Dankzij het dashboard kan ik laten zien: kijk, dit is de consequentie van die ambities en doelstellingen.’
Gevoel voor ontwikkelen
Bij veel gemeenten is capaciteitsgebrek een hobbel bij deze transitie, weet Lars. ‘Je hebt regulier onderhoud, extra opgaven rondom woningbouw, aanleg van bedrijventerreinen; er wordt kritisch gekeken naar hoe je middelen inzet. Duurzaamheid wordt dan toch gezien als een extra last – in kosten en capaciteit. Ook inframanagers moeten daar gevoel voor ontwikkelen en daar helpt monitoring bij. Die maakt inzichtelijk; waar zit die CO2-uitstoot en welke maatregelen en middelen zijn er nodig?’
Het dashboard is nog in ontwikkeling, maar het is een goed vertrekpunt, zegt Lars. ‘Na het invullen zagen wij direct: de meeste uitstoot zit bij ons in het beheer van wegen en dan met name de brandstof die gebruikt wordt voor inzet van materieel. Dus als we adequaat een slag willen maken, dan moeten we eerst daarop inzetten.’
De data voor het dashboard kon Lars relatief eenvoudig aanleveren. ‘We hadden het geluk dat we in 2021 een uitgebreide areaalinventarisatie hebben laten uitvoeren. Die nulmeting konden we dus snel invullen. Voor een kleine organisatie is dat anders veel werk. Mijn advies: huur voor het ophalen van die gegevens een bureau in en richt je daarna vooral op de vertaalslag.’
Houten bruggen
Bij het invullen van het dashboard merkte Lars dat een aantal objecten nog niet in de lijst stond. ‘Wij hebben bijvoorbeeld een veelvoud aan houten bruggen en die categorie stond er nog niet in. Dankzij de pilot is die toegevoegd. Inmiddels is de lijst aangevuld tot een productrange van ongeveer 70. Je hoeft alleen maar aan te vinken hoeveel je van welke maatvoering hebt.’
De gegevens van Zevenaar zijn vervolgens doorgezet in Dubocalc. ‘Dankzij die berekening hebben we een nulmeting, een stand van zaken. Als we kijken naar onze materialenstroom – of we bijvoorbeeld staal of hout toepassen – dan zien we dat we al voor 75 procent circulair zijn. Da’s mooi, want we willen in 2050 op honderd procent zitten.’
Rondom brandstofverbruik kan het beter, weet Lars. ‘Maar het is een valkuil om je alleen daarop te richten. Je moet proberen in de breedte te verduurzamen; alle aspecten en onderdelen tellen en wegen mee.’
Die nulmeting is een eerste stap, zegt Lars. ‘De nulmeting is je rijbewijs, daarna moet je gaan rijden en kilometers maken. Dus borg dat vervolgproces; dat je ook werk gaat maken van de verduurzaming.’
Kleine organisatie
Het landelijke dashboard voorkomt dat gemeenten zelf het wiel moeten uitvinden. Dat is grote winst, vindt Lars. Wel zou het dashboard nog gebruiksvriendelijker mogen zijn, zegt Lars. ‘Nu zijn de resultaten alleen begrijpelijk voor specialisten. Daar wordt nog aan gewerkt. Maar de monitor laat al wel zien waar je de grote klap kunt maken. Ook richting het gemeentebestuur: kijk, hier staan we.’
