Hoogheemraadschap Rijnland blinkt uit in duurzaam aanbesteden

Dat bleek onlangs uit de nieuwe jaarlijkse ranglijst van Bouwend Nederland. Rijnland is ook nog eens het oudste waterschap van Nederland, met een zeer divers werkgebied in Noord- en Zuid-Holland. In hun nieuwe coalitieakkoord is duurzaamheid een speerpunt. Dat klinkt misschien niet zo spannend, maar blijkt wel een belangrijke reden voor dit succes.   

Veilige dijken, droge voeten en schoon water. Dat is de corebusiness van alle waterschappen, maar Rijnland heeft wel een bijzondere uitdaging. Het hoogheemraadschap bestaat al zo’n achthonderd jaar en beheert een groot, waterrijk gebied van 110.000 hectare. Dat strekt zich uit van Wassenaar tot Amsterdam en van IJmuiden tot Gouda. Een regio met veel landbouw en bloementeelt, duinen en natuurplassen, maar ook bijzondere bedrijven als Schiphol en Heineken. 

Harde business

Inkoopadviseurs Jelle Steinmeier en Serge Westdijk werken op het hoofdkantoor in Leiden. Zij leggen graag uit hoe die snelle stijging op de duurzame ranglijst tot stand is gekomen. Maar eerst iets over hoe zij georganiseerd zijn. Serge vertelt: ‘Ons team bestaat uit een heel scala aan inkoopadviseurs. Jelle en ik en nog een derde collega doen de harde business van Rijnland, de GWW-projecten. Wij ondersteunen onze afdeling Projecten bij alle tenders.’

Maximale score

Jelle vult aan: ‘Denk bijvoorbeeld aan aanbestedingen voor kadeverbetering, een nieuw gemaal of een slibvang.’ Serge: ‘Wij hebben dus geen wegen of bruggen in beheer. Daarin verschillen we van andere opdrachtgevers op de ranglijst.’ Een aantal projecten waar zij aan meewerkten kreeg de maximale score. Er verschijnt een grote glimlach op het gezicht van Jelle: ‘Ja, natúúrlijk zijn wij daar trots op.’ 

Bij elkaar

Rijnland werkt volgens een centraal geleid inkoopmodel, vertelt Jelle. ‘We zitten bij elkaar op de afdeling en vormen een groot team. Je kunt elkaar heel makkelijk opzoeken, ondersteunen en snel iets verbeteren. Het zorgt ook voor uniformiteit bij werkwijze en adviezen. Daardoor kunnen we als team ook goed invulling geven aan ambities en doestellingen, zoals op gebied van duurzaamheid.’ 

Drive

Serge vult aan: ‘Alle tenders gaan via ons. Van onderhands, tot nationaal, tot Europees. Onderhandse aanbestedingen zijn niet meegenomen bij de ranking van Bouwend Nederland, maar ook daar is duurzaamheid voor ons al jaren een belangrijk onderwerp. Dat zorgt voor ervaring, maar ook draagvlak binnen de organisatie. Daardoor kreeg duurzaamheid steeds meer aandacht en kwam het ook terug in onze nationale en Europese aanbestedingen. Als je als team gedreven bent, werkt dat door.’ 

Stimulans

De organisatie heeft ook volop ingezet op kennisontwikkeling, vertelt Jelle. ‘We volgen regelmatig cursussen over duurzaamheid en je hebt allerlei kenniskringen, zoals de samenwerkingsverbanden vanuit de Unie van Waterschappen. Maar denk ook aan overleggen van buyer groups en seminars vanuit CROW, bijvoorbeeld. Je hoort bij bijeenkomsten vaak dezelfde onderwerpen voorbij komen, maar dit is wel dé manier om op tijd in te spelen op ontwikkelingen. Ja, er niet vanuit gaan dat je het allemaal al weet, maar altijd aanhaken. Daarin stimuleren we elkaar.’

Bijblijven

Twee jaar geleden heeft het team een cursus gedaan rondom de Milieu Kosten Indicator, vertelt Serge. ‘Je moet goed weten wat het inhoudt en hoe je het toepast. Ook om die aanpak te kunnen verkopen binnen de organisatie, zodat iedereen ermee aan de slag gaat. Duurzaamheid is enorm in ontwikkeling. Kijk naar DuboCalc. Toen men startte, was het minder geënt op waterschappen en meer op rijksoverheid. Maar inmiddels is er een vernieuwde database met materialen die veel beter aansluiten. Daarom moet je bijblijven; weten welke instrumenten er zijn.’

Maximaal

Jelle was betrokken bij de aanbesteding van een slibvang voor de Langeraarse plassen. ‘Die is volledig met elektrisch materieel uitgevoerd, als een van de eerste projecten in Nederland. We moesten daar onder meer krachtstroom voor laten komen. Met dat project hebben we de maximale score behaald in de ranking.’ Serge was onder meer inkoopadviseur bij de nieuwbouw van gemalen. ‘Daar is het ontwerp gemaakt in DuboCalc, op basis van een zo laag mogelijke MKI. Dat heeft op gebied van duurzaamheid veel punten opgeleverd.’

Duurzaamheid als speerpunt

Waar komt die gedrevenheid toch vandaan? Serge: ‘Dat heeft vooral met personen te maken. Je hebt ambassadeurs nodig die het belang van duurzaamheid uitdragen binnen de organisatie.’ Jelle vult aan: ‘Het is zowel bottom-up als top-down is. Ons bestuur heeft duurzaamheid als speerpunt benoemd in het belangrijkste beleidsstuk; het coalitieakkoord. Dus het onderwerp keert in alles wat wij doen terug en het krijgt nog meer bestuurlijke aandacht. Dat heeft alles in een versnelling gebracht.’

Tussen de oren

Inmiddels zit duurzaamheid bij alle collega’s tussen de oren. Jelle: ‘Het levert ook iets op. Misschien niet direct op korte termijn, maar zeker richting de toekomst. Als jij minder grondstoffen gebruikt of grondstoffen juist langer gebruikt, bespaar je geld. Of neem hergebruik van warmte; zoiets levert je juist geld op. Aan de voorzijde is de investering soms hoger, maar je hebt een langere periode waarin je terugverdient. Uiteindelijk doe je dat in ‘t belang van de gemeenschap.’ 

Drie P’s

Hebben ze nog een advies aan andere organisaties? Jelle: ‘Begin klein. Wij begonnen heel eenvoudig met de drie P’s; het uitvragen op People, Planet en Prosperity. Inschrijvers moesten op die drie hoofdonderdelen drie duurzame maatregelen noemen. Toen ging het nog niet over tonnen CO2-besparing, maar kreeg je vervolgens wel allerlei nieuwe voorstellen binnen.’

Kruisjesformulier

Ook het werken met een referentieontwerp waarvan de MKI moet worden geoptimaliseerd, is een fijne manier, weet Jelle. ‘We hebben ook een gunningscriterium rondom CO2-reductie, waarin wij aangeven dat inzet van elektrisch materieel het hoogste gewaardeerd wordt. En daaronder het gebruik van duurzame brandstoffen en zo verder. Hoe minder duurzaam, hoe minder punten. Dat doen we zelfs met een kruisjesformulier. De inschrijver hoeft geen ingewikkelde plannen te schrijven, maar alleen maar een kruisje te zetten.’ 

Bakens verzetten

Serge: ‘Ja, begin daarmee en zoek ambassadeurs binnen je eigen organisatie. Deel goede voorbeelden, zodat er aandacht voor komt.’ Jelle tot slot: ‘Een persoonlijke drive is heel belangrijk; je moet het zelf belangrijk vinden om die verbetering te maken en ook bereid zijn om met tegenwerking en tegenslagen om te gaan. Op die manier kan je bakens verzetten.’