Aan de slag met de Marktvisie Duurzaam Baggeren

Ga je aan de slag met een baggerwerk en wil je weten hoe je dit duurzaam uit kan laten voeren! Sinds oktober is de Marktvisie en Inkoopstrategie Duurzaam Baggeren beschikbaar. Deze door de Buyer Group Duurzaam Baggeren van PIANOo uitgegeven Marktvisie is gestoeld op de praktijkervaringen van diverse waterbeheerders en daarmee klip en klaar toepasbaar. In dit artikel lees je meer over de marktvisie en de wijze waarop er in de praktijk al naar gehandeld wordt.

Met de voeten in de praktijk

Belangrijke bouwstenen voor de Marktvisie zijn de KCI-transitiepaden, ‘Kustlijnzorg en Vaargeulonderhoud’ en ‘Weg-, Dijk- en Spoormaterieel’. Deze transitiepaden bieden duidelijke kaders voor een gestructureerde en geleidelijke overgang naar het gebruik van emissieloos materieel. Bij het opstellen van de Marktvisie bleek al snel dat de deelnemers van de Buyer Group Duurzaam Baggeren de principes van schoon en emissieloos ook al goed weten toe te passen. Er zijn bij het opstellen van de marktvisie dan ook tal van praktijkervaringen ter tafel gekomen en in de marktvisie verwerkt. In totaal hebben ruim 15 ervaringsdeskundigen uit zowel Rijkswaterstaat, gemeenten, provincies als waterschappen actief deelgenomen aan het opstellen van de marktvisie. Ook is de Buyer Group bijgestaan door een klankbordgroep met daarin o.a. de belangrijkste marktvertegenwoordigers, zoals de Vereniging van Waterbouwers en Cumela.

Voorbeeld van hoe het kan

De focus van de Marktvisie ligt op kleinschalig en middelgroot baggerwerk in zoete wateren in zowel stedelijk als landelijk gebied. Een praktijkvoorbeeld hiervan is van Hoogheemraadschap van Rijnland. Rijnland streeft er naar om in 2030 de CO2 uitstoot met de helft verminderd te hebben. Dat doet zij onder meer door gunningsvoordelen te geven aan inschrijvers op baggerprojecten die op delen van het project emissieloos werken. Op deze manier stimuleert Hoogheemraadschap van Rijnland de markt om te investeren in emissieloos materieel. Daarnaast stuurt Rijnland ook op gebiedsgericht werken. Met deze aanpak wil Rijnland de afstand per vervoersbeweging verkorten waarmee het saldo aan transportkilometers per project wordt gereduceerd. De wijze waarop Rijnland deze zaken concreet heeft gemaakt in zijn aanbestedingen is terug te vinden in de Marktvisie.

Perspectief richting de toekomst

Verduurzaming van materieel vraagt grote investeringen van de markt. Bij MKB-bedrijven kan dit een grote drempel zijn en is er vertrouwen nodig om deze investeringen aan te gaan. De Marktvisie adviseert je dan ook om nu al duidelijk te communiceren richting de opdrachtnemers dat ze de komende jaren met meer eisen te maken krijgen op het gebied van emissiereductie bij het materieel. Je kan zekerheden inbouwen door bijvoorbeeld met meerderjarige raamcontracten te werken. Baggerbedrijven weten dan dat het aangeschafte materieel vaker en langer gebruikt kan worden. Een mooi voorbeeld is het achtjarige raamcontract voor onderhoudsbaggeren van het Hoogheemraadschap van Delfland.

Ook kun je gezamenlijk met de markt in beeld brengen welk materieelinzet en energievoorziening er voor een project mogelijk is. Door als opdrachtgever hier over in gesprek te gaan met aannemers en leveranciers wordt helder of er duurzame varianten bestaan en op welke manier dus winst te behalen valt. Dit kan je zowel vóór als ná de aanbesteding doen. De ‘beslisboom voor inzet van emissieloos materieel’, uit de Marktvisie geeft inzicht in welke baggerlocaties kansrijk zijn om emissieloos te baggeren.  

Maak emissiereductie onderdeel van de aanbesteding

Om het reduceren van emissies te implementeren in de dagelijkse praktijk van baggerwerkzaamheden, adviseert de Buyer Group Duurzaam Baggeren aan opdrachtgevers om:

• Het basisniveau van de roadmaps over te nemen als minimumeisen binnen de contracten. Neem bij langjarige contracten de aanscherping van de eisen in de tijd mee.
• In stappen toe te werken naar zoveel mogelijk inzet van zero emissie materieel conform de roadmaps van KZVO en WDSM. Door ambitieus uit te vragen ontstaat meer noodzaak om het emissieloos materieel dat nu al beschikbaar is aan te schaffen, wat fabrikanten weer stimuleert om extra te produceren.
• Tools als ‘Milieu Kosten Indicator’ (MKI) of ‘Meetlat Materieelinzet’ te benutten om keuzes voor emissie-arm materieel te stimuleren. Deze tools kunnen fictieve kortingen op de aanneemsom berekenen, waardoor investeringen in de markt gestimuleerd worden.

MKI kan belemmerend zijn voor kleine bedrijven die geen experts in dienst hebben om de uitgangspunten en voorwaarden te interpreteren en te vertalen naar de uitvoering. Zet MKI in eerste instantie dan ook voornamelijk in bij grotere contracten (> 500k€). Daarnaast sluit de MKI nog niet aan bij alle type baggerwerkzaamheden. In dat geval zijn er meer toegankelijkere tools zoals Meetlat Materieelinzet (of de CO2 prestatieladder) beschikbaar, die zich ook beter lenen voor kleinere projecten. In de Marktvisie vindt je een voorbeeld van Waterschap Rivierenland waarbij de Meetlat Materieelinzet in toegepast.

Duurzaamheidsagenda

In de Marktvisie vind je niet alleen duidelijkheid over hoe je met het aanbestedingsbeleid van jouw organisatie resultaten kan halen op het gebied van reductie van broeikasgasemissies. Ook schetst de Marktvisie de belangrijkste ontwikkelingen aan de hand van een duurzaamheidsagenda zoals circulair baggeren en het beperken van broeikasgassen die vrijkomen uit de baggerspecie zelf. De duurzaamheidsagenda is er op gericht om in de toekomst het baggerwerk meer circulair en nog klimaatbewuster uit te laten voeren.

Jij bent marktbepalend!

De zoete baggermarkt wordt gedomineerd door twee opdrachtgevers: Rijkswaterstaat en de waterschappen zijn verantwoordelijk voor 60% van het volume aan zoetwater baggeren. Andere opdrachtgevers zijn provincies, gemeenten en private partijen. Omdat je samen met je collega waterbeheerders marktbepalend bent in de baggerwerken kan je in samenwerking met elkaar en marktpartijen zorgen voor een gestructureerde kosteneffectieve transitie en daarmee verdere verduurzaming van baggerprojecten. Met de Marktvisie hebben de waterbeheerder dan ook een krachtig instrument in handen waarmee op eenduidige structurele wijze de duurzame standaard in het baggerwerk verhoogd kan worden.  Door gebruik te maken van de Marktvisie volgt je zo automatisch de lijn naar een volledig klimaat neutraal en circulair GWW in 2030.

Artikel geschreven door Evert Swart en Meinke Schouten

De gehele marktvisie en inkoopstrategie vind je hier.

Deelnemen aan de Buyer Group kan nog. Lees hier verder.