Oog voor alle partijen

Sint-Oedenrode is een Brabants dorp met 19.000 inwoners. Het dankt zijn naam aan Oda, beschermheilige tegen slechtziendheid. Geldt die scherpe blik ook voor duurzaamheid?

Aan oog voor leefbaarheid schort het niet in 'Rooi', zoals Brabanders het dorp noemen. Een eigentijdse kijk op woonkwaliteit past bij Gemeente Meierijstad, waar Sint-Oedenrode deel van uitmaakt. Verduurzaming is een van de sleutelwoorden in beleid.

Bij woorden blijft het ook niet. Een terugblik: in januari 2022 gaan we in opdracht van de gemeente in Sint-Oedenrode Zuid aan de slag met het klimaatrobuust maken van de jarenzestigwijk Dommelrode. Enerzijds gaat het om afkoppeling van het hemelwater in deze nogal 'stenige' wijk. Dat combineren we met groot onderhoud aan de riolering en herinrichting van de openbare ruimte. Anderzijds wil de gemeente de waterhuishouding in het aangrenzende natuurgebied Diependaal verbeteren.

Opgaven koppelen

Geen dertien-in-een-dozijn opgave. De wijk, die achttien straten telt, kan bij langdurige of zware regenval het overtollige water niet kwijt. Tegelijkertijd kampt het natuurgebied met verdroging, wat de biodiversiteit schaadt. Extra uitdaging: de rivier de Dommel, die bij het natuurgebied ligt, kan het water bij zware regenval niet snel genoeg afvoeren.

De oplossing is integraliteit. We koppelen de twee opgaven, waarbij we een gescheiden rioleringsstelsel aanleggen. Het regenwater loopt niet langer via het gemengde rioolstelsel naar de rioolwaterzuivering, maar bereikt het natuurgebied voortaan via een apart stelsel van buizen, sloten en dammetjes. Ook zorgen we voor waterberging. Zo raakt de wijk verlost van 'natte voeten' en heeft het natuurgebied in de zomer minder hinder van verdroging.

Wringen

In de EMVI verplichtte de gemeente om zo veel mogelijk grondstoffen en materialen te hergebruiken. Die uitdaging gaan we aan. Wij zien kans om zo’n 10.000 vierkante meter bestratingsmateriaal en veel grond opnieuw te gebruiken. Maar er ontstaat wel een dilemma. Aan de ene kant formuleert de gemeente een duurzame ambitie die we volop steunen. Aan de andere kant wringt deze ambitie met strikte voorwaarden aan planning en doorstroming. De gemeente wil de bewoners immers zo veel mogelijk overlast besparen.

Het lukt ons uiteindelijk om het traject, dat maar liefst 33 deelfases kent, binnen een jaar op te leveren. Maar de les is helder: fricties tussen duurzaamheid en planning zouden minder groot of vermijdbaar kunnen zijn als de aannemer vroeger aan tafel kan schuiven. Wanneer er meer oog is voor logistieke consequenties bij hergebruik, dan is dat winst voor alle betrokken partijen – gemeente, bewoners, aannemer.

Groen-blauw wonen

Tegelijkertijd gaf de open dialoog met de gemeente kansen om onze kennis van projecten elders in te zetten. Een voorbeeld: in het voortraject wilde de gemeente keukentafelgesprekken [laten] voeren met alle 225 huishoudens in de wijk. Doel: zicht krijgen op de wensen en zorgen over de reconstructie, met name het loskoppelen van de hemelwaterafvoer op elk adres.

Wij deden een tegenvoorstel dat tastbaarder en minder tijdrovend zou zijn, maar wel buurtgesprekken op gang zou brengen. Ons idee: gebruik het 'keukentafelgesprekbudget' voor de aanleg van vijf voorbeeldtuinen. Die zouden kunnen verduidelijken hoe loskoppeling van de hemelwaterafvoer in de praktijk uitpakt. Kortom: regenpijpen afzagen, aansluiting op het riool dichtmaken en regentonnen plaatsen. We voorzagen dat de voorbeeldtuinen twijfelaars over de streep zouden trekken. Vervolgens wilden we een brief aan alle huishoudens richten: hebt u interesse om mee te doen?

Ons voorstel viel goed bij zowel de beleidsmedewerkers als de omgevingsmanager. Maar uiteindelijk bleek het budget voor de aanleg van voorbeeldtuinen ontoereikend. Toch was er sprake van winst, in termen van duurzaamheid. Zo'n vijftig huishoudens kozen voor loskoppeling. Bewoners beseften opeens dat een groen-blauwe aanpak van eigen tuin en straat mogelijk is.