‘Duurzaamheid is van de zijlijn naar de kern van ons werk gekomen’

In die relatief korte periode is veel gebeurd waar Joost een belangrijk aandeel in kon leveren. Denk bijvoorbeeld aan het Manifest Duurzaam GWW 2030, het Nationaal Platform Duurzame Wegverharding en de verduurzaming van de RAW-systematiek. Wat gaat Joost hierna doen? En hoe kijkt hij terug? 

Je hebt besloten om aan de slag te gaan bij Stichting Technasium. Vanwaar die keuze? 

 ‘In mijn werk bij CROW merkte ik steeds duidelijker dat er binnen Nederland een enorm tekort is aan technisch talent. Dat is problematisch, omdat we juist nu en de komende jaren de duurzame oplossingen harder nodig hebben dan ooit. Toen ik in aanraking kwam met de Stichting Technasium in Utrecht - een kleine overkoepelende organisatie die in contact staat met alle technasia - zag ik een mooie kans om nog meer jongeren enthousiast te maken voor techniek. In mijn nieuwe job begeleid ik straks netwerken waarbinnen in totaal zestien scholen actief zijn. Ik help de verbinding te leggen tussen onderwijs en de technische sector. Op die manier hoop ik dus een bijdrage te kunnen leveren aan een sterke instroom van talent in de toekomst.’ 

Wat is het eerste waar je aan denkt, als je terugkijkt op je tijd bij CROW? 

‘Ik ben echt trots op hoe we duurzaamheid hebben ingebed in de kern van wat CROW doet. Vijf jaar geleden waren duurzame initiatieven versnipperd en vaak vrijblijvend. Inmiddels hebben we instrumenten zoals de Aanpak DGWW en de verduurzaming van de RAW-systematiek geïntegreerd in ons werk. De RAW-systematiek wordt tienduizend keer per jaar toegepast. Dus door daar duurzame eisen aan toe te voegen, maak je impact op grotere schaal. Het is mooi om te zien hoe die aanpak nu zijn vruchten begint af te werpen.’ 

Hoe heb je die transitie binnen CROW aangepakt? 

‘Toen ik begon, hebben we kritisch gekeken naar waar de grootste impact te behalen viel. Dat leidde tot een focus op vijf thema’s uit het Ambitieweb van Duurzaam GWW, zoals klimaatneutraliteit en circulariteit. Vervolgens hebben we ons gericht op het verduurzamen van de meest gebruikte producten van CROW, zoals de RAW-systematiek en publicaties over wegontwerp en technisch ontwerp. Daarbij moest ik soms overtuigingen binnen werkgroepen uitdagen, zoals het idee dat nieuwe oplossingen pas na vijftien jaar bewezen kunnen worden opgenomen. Het loslaten van die zekerheidseis naar bijvoorbeeld 95 procent is essentieel om de transitie te versnellen.’ 

Je vertelde eerder dat er bij CROW veel nadruk lag op de samenwerking tussen verschillende partijen, zoals opdrachtgevers, opdrachtnemers en ingenieursbureaus. Hoe heb je die samenwerking bevorderd? 

‘De kracht van CROW zit in onze neutrale positie. Wij brengen partijen samen die soms tegengestelde belangen hebben, zoals opdrachtgevers en aannemers. Het Nationaal Platform Duurzame Wegverharding is daar een goed voorbeeld van. Hier werken we gezamenlijk aan projecten die bijdragen aan emissieloos bouwen en circulariteit. Door concrete doelen te stellen en bestaande initiatieven een plek te geven, creëer je draagvlak en vertrouwen. Dit platform laat zien hoe belangrijk gelijkwaardigheid is in samenwerkingen.’ 

Wat blijft de grootste uitdaging voor de sector? 

‘Die zit toch vooral rondom de decentrale overheden. Twee derde van de infrastructuur in Nederland ligt in handen van gemeenten en daar blijft de verduurzaming nog vaak achter. Veel kleinere gemeenten hebben niet de middelen of kennis om direct stappen te zetten. Daarom is het cruciaal dat we standaarden zoals de RAW-systematiek blijven verbeteren en ondersteunen met praktische tools. Ook regelgeving kan helpen om de vrijblijvendheid te doorbreken. Kijk bijvoorbeeld naar de plannen voor de introductie van maximale MKI-waarden bij aanbestedingen; door nieuwe wet- en regelgeving worden er bindende eisen gesteld aan de milieukosten.’ 

Je noemt de RAW-systematiek als een sleutelproject. Waarom is die zo belangrijk? 

‘RAW is de ruggengraat van hoe we in Nederland werken aan infrastructuur. Het is een besteksysteem dat al vijftig jaar bestaat en jaarlijks tienduizend keer wordt gebruikt. Door duurzaamheidseisen daaraan toe te voegen, zorg je ervoor dat zelfs organisaties die niet actief met duurzaamheid bezig zijn, automatisch bijdragen aan de transitie. Denk aan het gebruik van biobased asfalt of hergebruik van materialen. We hebben nu werkgroepen waarin opdrachtgevers en opdrachtnemers samen bepalen hoe we deze eisen kunnen implementeren. Dat zorgt voor draagvlak en impact. Maar het vraagt ook om een cultuurverandering binnen die werkgroepen, waar soms nog te veel zekerheidseisen gelden die innovatie kunnen remmen.’ 

Je bent ook betrokken geweest bij Het Nieuwe Normaal. Hoe kijk je daarop terug? 

‘Het Nieuwe Normaal zorgt voor één circulaire taal voor de bouw en infra. Het koppelt concrete projectevaluaties aan indicatoren zoals CO2-uitstoot en losmaakbaarheid van materialen. Door data van tientallen projecten te verzamelen, kun je zien wat werkt en dat vertalen naar breed toepasbare standaarden. Het mooie is dat je hiermee een ‘lat’ kunt instellen die steeds hoger komt te liggen. Het dwingt de sector om ieder jaar een stap verder te gaan. Daarnaast helpt het om lessen van koplopers te vertalen naar kleinere organisaties, die vaak worstelen met het maken van de juiste keuzes.’ 

En heel persoonlijk; hoe heb je de afgelopen jaren ervaren? 

‘Ik ben dankbaar voor de kans om impact te maken. Het was geweldig om te zien hoe de sector veranderde en hoe duurzaamheid van de zijlijn naar de kern van ons werk is gekomen. Maar ik laat CROW ook met vertrouwen achter. De fundamenten zijn gelegd, en ik weet dat mijn collega’s die ontwikkeling voortzetten. Tegelijkertijd besef ik dat er nog veel werk te doen is, vooral op het gebied van bewustwording en de implementatie van nieuwe technieken bij decentrale overheden.’ 

Wat heeft CROW in jouw ogen nodig om verder te groeien? 

‘CROW moet binnen de GWW weer veel meer gezien worden als de gezamenlijke organisatie van opdrachtgevers, aannemers en ingenieursbureaus. Het is belangrijk dat alle betrokkenen in de sector zich verantwoordelijk voelen voor de standaarden en richtlijnen die we ontwikkelen. Dat vraagt dus om regie en eigenaarschap vanuit die sector. CROW heeft dat stuur niet zelf in handen; dat past niet bij de positie. Zoals we binnen de GWW-sector tot dusver ook geen controlerende functie hebben gehad. Ik bedoel: we zijn niet de organisatie die constateert of het goed genoeg gaat en of het juiste tempo is bereikt. Die taak ligt uiteindelijk in sector zelf. Toch zou de organisatie vanuit de onafhankelijke positie daar nog pro-actiever aan kunnen bijdragen, om alle hens aan dek te krijgen!’ 

Waar denk je dan aan? 

‘Je zou bijvoorbeeld kunnen monitoren welke nieuwe maatregelen worden toegepast en hoe vaak dat gebeurt. Dat kan bijvoorbeeld met behulp van data die dankzij de afdrachtensystematiek vanuit de RAW beschikbaar is. Je zou die data kunnen analyseren en de uitkomsten kunnen delen, zodat je ziet welke keuzes er worden gemaakt binnen de sector. Maar goed, dat kan je niet zomaar doen. Je zit immers ook met AVG-regelgeving. Je moet dan eerst met elkaar afspreken op welke manier CROW die data mag gebruiken. Maar ik zie daar wel mogelijkheden om een zekere scherpte te creëren, in de zin van: in hoeverre kiezen we al echt voor duurzame maatregelen en waar kan het nog beter.’ 

Tot slot: wat ga je de jongeren die deelnemen aan het Technasiumonderwijs straks meegeven over werken in de techniek? 

‘Ik wil ze laten zien hoe belangrijk en bijzonder het is wat we in Nederland doen. Zodra je een stap naar buiten zet, kom je in een wereld die van A tot Z is doordacht en goed wordt beheerd. Nergens ter wereld is er zoveel aandacht voor die openbare ruimte. Dus als je een stoep ziet liggen of over die fietspaden rijdt, besef dan dat daar ongelooflijk veel werk achter zit. Dat is iets om trots op te zijn.’ 

Hij vervolgt: ‘We hebben het talent van jongeren nodig om dat niveau te behouden en verder te verbeteren. Daarin wil ik ook echt een beroep doen op de nieuwe generatie: kijk om je heen en weet dat het niet vanzelfsprekend goed blijft. Tegelijkertijd wil ik ze meegeven dat techniek niet alleen draait om het maken, maar ook om de impact die je kunt hebben op duurzaamheid en de samenleving. Het is net als bij CROW: uiteindelijk doen we het met en voor elkaar.’