Kees Bergen van provincie Zuid-Holland over project N211

Om dit te realiseren is de praktische Aanpak Duurzaam GWW ontwikkeld. Deze werkwijze maakt duurzaamheid in GWW-projecten concreet zonder vooraf voor te schrijven hoe de duurzaamheidswinst behaald wordt. Dat kan per project verschillen. Tijdens de InfraTech2019 is aan vijf projecten een Duurzame Parel uitgereikt. Deze parelprojecten zijn een voorbeeld voor de rest van de sector omdat het bevorderen van duurzaamheid een belangrijk projectdoel was en omdat ze daarbij de Aanpak Duurzaam GWW hebben ingezet.

“Productie is een middel en geen doel op zich!”

Project N211 geeft energie is zo’n parelproject. De provincie Zuid-Holland is een van de ondertekenaars van Green Deal Duurzaam GWW. Zij hebben de ambitie om de provinciale wegen in Zuid-Holland te laten bijdragen aan een betere leefomgeving. En dat schonere auto’s gaan rijden op wegen die energie opwekken voor bijvoorbeeld de verlichting ’s nachts. De N211 is zo’n weg geworden. Een weg waarvan het asfalt warmte kan opslaan om te zorgen dat de wegen in de winter ijsvrij blijven. En het nieuwe asfaltmengsel zorgt voor minder brandstofverbruik. In het onderhoud van de N211 is de hele constructie van de weg vervangen. Het stuk van de N211 dat vernieuwd wordt is 2,4 km lang en verbindt Den Haag met Poeldijk. De weg loopt parallel met een brede vaart, langs kassen, bedrijven en de woonkern van Poeldijk. De weg is verder iets verschoven om meer ruimte voor fietsers te maken.

Meest unieke en innovatieve weg

De provincie wil graag laten zien dan de N211 niet zomaar een weg is, maar dat hier sprake is van energieopwekking en -besparing. De ambitie om de gehele weg zo rustig mogelijk in te richten is behaald, mede op basis van de suggesties en ideeën van omwonenden en bedrijven langs de N211. Samen met gemeenten Westland en Den Haag, Hoogheemraadschap van Delfland, omwonenden en betrokkenen is de meest unieke en innovatieve weg in Nederland tot stand gekomen.

Denk met ons mee

De weg is inmiddels gereed; alleen de verkeersregelinstallatie ontbreekt nog. Die wordt binnenkort aangelegd. Kees Bergen werkt bij de provincie Zuid-Holland. Als oud-projectmanager van N211 legt hij uit waarom deze weg zulke hoge ambities had: “We hebben binnen de provincie alle type wegen onder de loep genomen en gekeken welke wegen het meest geschikt waren om met name CO2 reductie te kunnen realiseren. N211 kwam het beste uit. In 2017 zijn we gestart met de voorbereidingen; we lieten onderzoeken uitvoeren, maakten voorlopige ontwerpen, voerden overleggen met overheid, ondernemers en andere belanghebbenden. Op basis van deze informatie ontstond een Definitief Ontwerp. Het contract dat daarna volgde, is afgestemd met markt. We hebben met vijf partijen meerdere gesprekken gevoerd over de CO2 besparing die we wilde realiseren en andere ambities die we nog hadden voor de weg. We hebben letterlijk gevraagd: Denk met ons mee hoe we dit het beste kunnen doen!”

Samen werken aan oplossingen

Een samenwerking met vele partijen en belanghebbenden is soms lastig, zeker door de vaak sterke focus op te behalen doelstellingen. Bergen heeft hiervoor wel een oplossing: ”We hebben in het project niet geredeneerd vanuit het feit dat het alleen ons probleem is. We hebben met alle partijen gekeken wie het kan oplossen en waar de expertise zit. Dit betekende in de praktijk dat vaak meerdere specialisten samen aan het werk gingen. We hebben het werk dus niet belegd bij één partij, maar samen aan de oplossing gewerkt.” Omwonenden en belanghebbenden hebben ook een duidelijke rol gehad in het project. Bergen: “In eerste instantie hebben we deze groep informatie verstrekt over de doelstellingen en op welke wijze we deze wilde invullen. We vroegen hen vervolgens op welke manier zij een bijdrage konden leveren. Meedenken in technische oplossingen was niet nodig, maar samen nadenken aan Beeldkwaliteitsplan is zeer waardevol geweest. Zo hebben we ervoor kunnen zorgen dat de N211 ook landschappelijk goed werd ingepast en dat er veel draagvlak was voor de reconstructie van de weg.”

Meer bereikt dan voorgenomen

Bergen vertelt dat de aanpak Duurzaam GWW in grote lijnen is gevolgd en vertaald is naar het project. Ook het ambitieweb is gebruikt; waar ligt de focus en hoe kunnen we die vertalen naar CO2 besparingen. De focus lag daarbij op energietransitie en ruimtelijke kwaliteit. De doelstelling van een CO2 neutrale weg aanleggen is inmiddels behaald. “Sterker nog: we hebben als eerste in Nederland een CO2 negatieve weg kunnen aanleggen! Dat betekent dat bij het groot onderhoud meer CO2 wordt opgevangen dan dat er vrijkomt. Het streven was om 4.000 ton CO2 te compenseren die bij de werkzaamheden vrijkomt. In totaal besparen alle maatregelen samen nu ruim 13.000 ton CO2. De CO2-besparing is niet eenmalig; een deel is gericht geweest op de werkzaamheden. Maar de zonnepanelen en warmte uit de weg leveren nog jarenlang energie nadat de weg weer open is. Burgers en bedrijven profiteren direct mee”, aldus Bergen.

Minder brandstof

De weg neemt dus per saldo CO2 op uit de lucht. Verder verwachten we dat weggebruikers zo’n 2,5% minder brandstof gebruiken, doordat de weg extra vlak en met een juiste textuur wordt aangelegd. Dat scheelt in de portemonnee en vermindert de dagelijkse CO2-uitstoot van de weg”, vertelt Bergen. Fantastische cijfers. Hoe zijn deze tot stand gekomen? Bergen vertelt dat er vier innovaties op voorhand waren voorgeschreven. De markt mocht zelf bij inschrijving op aanbesteding aangeven welke innovaties ze zelf wilde toevoegen. Kwaliteitscriteria waren zichtbaarheid, opschaalbaarheid en CO2 reductie uiteraard. Aannemer BAM Infra stelde naast de vier voorgeschreven innovaties nog 17 andere innovaties voor. Welke dit zijn, kunt u lezen op deze website. In totaal is in de weg maar liefst 21 innovaties tot stand gekomen. Uniek in Nederland. Er is daarom ook veel belangstelling voor dit project.

Zelf energie opwekken

De volledig gerenoveerde N211 is in alle opzichten baanbrekend. Zo wordt er energie gewonnen uit het wegdek van het fietspad die lokaal opgeslagen wordt in een warmte-koudeopslagsysteem. Naburige bedrijven zijn ook aangesloten op het systeem zodat warmte uitgewisseld kan worden. Objecten langs de weg, zoals lantaarnpalen en bushokjes wekken zelf energie op. Ook circulariteit was belangrijk in het project; materialen zijn zo veel mogelijk hernieuwbaar of worden hergebruikt uit de oude weg. Zo zijn de bestaande betonnen damwanden afgebroken en hergebruikt in de fundering van de nieuwe weg. Het verwijderde, teerhoudende asfalt wordt in een veelbelovende test met schimmels gereinigd.

Uitrol

De focus lag voorheen op onderdelen van een project. Bergen: “We zijn nu binnen de provincie bezig om meer geïntegreerd beleid te formuleren; dus beleid op gebied van energietransitie, klimaatadaptatie én circulariteit. Er is zelf een apart team aangesteld om dit verder vorm te geven. Ook is de provincie aan het monitoren welke innovaties standaard kunnen worden uitgevoerd bij infraprojecten.” Vanaf heden krijgt elk project een CO2 doelstelling mee. We schrijven het niet concreet voor, maar willen samen met partijen gaan zoeken naar meest optimale en toepasbare innovaties en hoe we daarmee de doelstelling CO2 reductie kunnen bereiken. Dus ook binnen de provincie rollen we dit verder uit!”, aldus Bergen.

Succesfactoren

Leerpunten zitten voor Bergen ook met name intern. Als projectleider ben je toch gericht op eindresultaat. Het meenemen van eigen organisatie is soms nog lastig en daarin zijn we nog zoekende. Successen kan hij ook snel noemen: “Openheid en transparantie hebben een belangrijke rol gespeeld. Vertel waarvoor je staat. Vertel niet alleen het juridische verhaal, maar voer een open dialoog met alle belanghebbenden partijen.” Voor het project is dus gekozen voor het model van samenwerking, waarbij er zoveel mogelijk voordelen werden behaald voor zoveel mogelijk partijen. We wilden ook dat het project niet alleen van ons was, maar van ons allen. Dus mensen betrekken en ze bewust maken van doelstellingen. Vertaling naar eigen functioneren en eigen leven is dan het resultaat. Iets waar we trots op zijn!”

Mee aan de slag

Bergen is ook overtuigd dat we in Nederland allemaal toe moeten naar laagtemperatuur asfalt. Productie van asfalt gebeurt dan niet op 160 graden Celsius maar op 100 graden. “We kunnen dan op alle asfaltproductie dan 30% energie besparen. Iedere wegbeheerder moet hiermee aan de slag. Productie is een middel en geen doel op zich!”

Kees Bergen werkt bij de provincie Zuid-Holland als projectleider. Samen met aannemer BAM realiseerde hij het project in het kader van Duurzaam GWW.